کودکآزاری و ضعفهای قانونی موجود
کمتر روزی است که مطبوعات و رسانهها درباره کودکانی که مورد آزار و اذیت قرار گرفتهاند، چیزی نگویند و ننویسند و شاید به ندرت پیدا شوند کسانی که در زندگی خود شاهد صحنههای کودک آزاری نبودهاند.
حال دلیل این که چرا کار خاصی در این زمینه صورت نمیگیرد، شاید به ضمانتهای اجرا و قانونهای تدوین شده در این رابطه برگردد. همچنین فقدان ممنوعیت صریح قانونی در مورد تنبیه بدنی به این مساله دامن میزند و شاید بتوان دلیل این امر را در خصوصیات، تفاوتهای فاحش و نوع نگرش والدین در تنبیه فرزندانشان جستجو کرد.
این تفاوت نگرش سبب شده است که خانوادهها یا نسبت به کودکان خود بسیار سخت گیر باشند و یا از آن طرف بام بیفتند و آنقدر دست کودک خود را در خواستههایش باز بگذارند تا جایی که به طور کامل از او غافل شوند و به اسم آزادی کودک از خود سلب مسوولیت کنند.
اهمیت این موضوع زمانی بیشتر میشود که بدانیم کودک آزاری الزاما مفهوم آزار و اذیت جسمانی و روانی کودک را در بر ندارد و عدم تامین نیازهای ضروری کودک، عدم درک درست از تواناییهای کودک و حتی کم توجهی به کودک نیز نمونههایی از کودک آزاری محسوب میشوند.
از طرفی دیگر قوانین مربوط به کودک آزاری شاید به دلیل این که در عرف ما جایگاه مناسبی ندارد و متناسب با تحول جامعه توسعه نیافته، ابتدایی و ناقص است و پاسخگوی نیازهای جامعه درگیر با این معضل نیست.
این ضعف بنیادین سبب شده است تا قوانین کودک آزاری نتواند اهداف از پیش تعیین شده خود یعنی حفظ سلامت روحی، روانی و جسمی کودک و در نگاهی وسیعتر سلامتی جامعه و نسل آینده را محقق سازد.
این در حالی است که تدوین و تصویب قانون مناسب در این زمینه میتواند بر رشد شخصیت کودک، خانواده وی و اجتماع تاثیر مطلوب بگذارد و از بسیاری از ناهنجاری اجتماعی جلوگیری کند.
در همین زمینه وکیل پایه یک دادگستری گفت: در زمینه کودک آزاری در قانون مجازات اسلامی هیچ مبحث قانونی وجود ندارد.
این کارشناس افزود: تنها اشارهای که به این موضوع شده ماده 633 قانون مجازات اسلامی است که در آن بیان میکند اگر کسی کودکی را که قادر به دفاع از خود نیست در محلی نامناسب رها کند مرتکب جرم شده است.
وی ادامه داد: از لحاظ قانونی نیز تعریف خاصی در این زمینه وجود ندارد اما آنچه از نظر اجتماعی کودک آزاری محسوب میشود شامل رفتارهای عمدی است که توسط بزرگسالان نسبت به کودکان انجام میشود.
وی تصریح کرد: کودک آزاری شامل تمام انواع کودک آزاریهای فیزیکی، جسمی، عاطفی، مسامحه، غفلت و جنسی میشود و موضوعهایی مانند بهرهکشیهای اقتصادی و بد رفتاریهای آموزشی را در بر میگیرد.
وی با بیان اینکه در مباحث کودک آزاری دارای خلاء قانونی هستیم، اظهار داشت: قانون حمایت از کودکان و نوجوانان مصوب سال 81 نیز دارای نقایصی است اما به چند نکته خوب توجه داشته که یکی از آنها تعریف از کودک است و طبق این قانون افراد زیر 18 سال طفل محسوب شده و از حمایتهای خاص خود بهرهمند میشوند.
وی ادامه داد: طبق ماده پنج این قانون کودک آزاری جزو جرائم عمومی بوده و نیاز به شاکی خصوصی ندارد و دادستان به عنوان مدعی العموم می تواند آن را پیگیری کند.
این وکیل اعلام کرد: بیشتر کودک آزاریها توسط والدین که ولی و قیم کودک هستند، صورت میگیرد.
زمانی که موردی از کودک آزاری گزارش میشود، پرونده مورد بررسی قرار میگیرد و اگر خانواده صلاحیت نگهداری از کودک را داشت کودک به خانواده باز میگردد اما زمانی که صلاحیت سرپرستی احراز نشود به دستور قضایی به بهزیستی تحویل داده میشود.
وی خاطرنشان کرد: قانون حمایت از کودکان و نوجوانان تعریفهایی در بحث کودک آزاری ارائه میدهد که از آن جمله میتوان به ماده 3 و 4 این قانون اشاره کرد.
این وکیل ادامه داد: طبق این قانون هرگاه فردی مرتکب این جرم شود مجرم محسوب شده و به شش ماه تا یک سال حبس یا جزای نقدی محکوم میشود.
وی خاطرنشان کرد: متاسفانه مجازاتهای ما در این زمینه مجازاتهای سنگینی نیستند و بیشتر نقدی هستند که این مجازات برای ناقضان حقوق کودک خفیف است، باید قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بازنگری کلی تری شود و در این زمینه نیاز به قانون کامل و جامعتری داریم.
این وکیل اعلام کرد: در قانون حمایت از کودکان و نوجوانان دیهای در نظر گرفته نشده است و تنها نوع کار ممنوع شده است و معمولا وکیل این کودکان به مواد این قانون استناد میکنند.
این وکیل دادگستری اضافه کرد: البته میتوان بحث دیه کودکان آزار دیده را از طریق قانون مجازات اسلامی دنبال کرد.
وی اضافه کرد: در کشور ما این نتیجه به دست آمده که 56 درصد کودکان آزار دیده دختر و 44 درصد پسران هستند که 44 درصد کودکان توسط پدر، 12 درصد توسط مادر و مابقی توسط آشنایان یا سایر افراد مورد آزار قرار گرفتهاند.
وی گفت: متاسفانه 70 درصد این کودک آزاریها جسمی بوده و مابقی موارد آزارها و سوء استفاده جنسی بوده است البته این آمار دقیق نیست چراکه کودکان در سنی هستند که نمیتوانند شکایت کنند و این باعث میشود گزارشهای کامل و شفافی در این زمینه نداشته باشیم.
وی اختلافات شدید خانوادگی و تخلیه ناراحتی والدین برروی کودکان را از مواردی برشمرد که منجر به منزوی شدن کودک میشود و اختلالات عاطفی به بار میآورد که نوعی از کودک آزاری است.
وی افزود: از راههای پیشگیری این موضوع آموزش به خانواده است چراکه گاهی خانواده خبر ندارد که مرتکب کودک آزاری میشود، فشار درسی نیز نوعی کودک آزاری است، در مرتبه بعد نظام آموزشی و اولیای مدارس به ویژه در مقطع ابتدایی باید به این مساله توجه داشته باشند و مواردی مانند افسردگی کودکان و موارد مشکوک را گزارش دهند.
این عضو شورای تصریح کرد: سوء استفادههای زیادی نیز در موضوع کار برای کودکان اتفاق میافتد که از آن جمله میتوان به حمل مواد مخدر و استفاده جنسی از کودک برای بزرگسالان اشاره کرد.
وی تاکید کرد: باید در مدارس به دانش آموزان به صورت مستقیم و غیر مستقیم آموزش دهیم که چه چیزی کودک آزاری اطلاق میشود اما نباید این آموزشها به گونهای باشد که ایجا ناامنی کند، متاسفانه اولیا و مسوولان از این نوع آموزشها فرار میکنند.
این وکیل دادگستری در پایان خاطرنشان کرد: خانوادهها از مشاوره گرفتن نترسند، متاسفانه مراجعه به مشاور در کشور ما خوب جا نیافتاده و این در حالی است که همه ما نیاز داریم در مشکلات مشاوره بگیریم.
کارشناس مسوول اورژانس اجتماعی سازمان بهزیستی : یکی از دلایل رواج کودک آزاری در جامعه، مشخص نبودن حدود تنبیه است.
این کارشناس افزود: طبق تعریف سازمان بهداشت جهانی، کودک آزاری به هر آسیب یا تهدید سلامت جسم و روان و یا سعادت، رفاه و بهزیستی کودک به دست والدین یا افرادی که نسبت به او مسوول هستند، اطلاق میشود.
وی ادامه داد: طبق تعریفی دیگر کودک آزاری به هر نوع رفتاری اطلاق میشود که موجب آسیب جسمانی، روانی و عاطفی کودک شود و روند رشد جسمانی و روانی او را مختل سازد.
این کارشناس نام اظهار داشت: در راستای کنترل و کاهش آسیبهای اجتماعی، دفتر امور آسیب دیدگان اجتماعی از سال 83 اقدام به راه اندازی خط اورژانس اجتماعی با شماره سه رقمی 123 کرد که بسیاری از جامعه هدف به راحتی به آن دسترسی دارند.
وی با اشاره به این که این سامانه از آذر ماه سال 87 در استان همدان راه اندازی و تشکیل شد، بیان داشت: این خط در ابتدا با موضوع انجام مداخلات برای موارد کودک آزاری آغاز به کار کرد اما در حال حاضر با توجه به امکانات و تجهیزات فراهم شده، این فعالیت از حوزه خاص کودک آزاری فراتر رفته و سایر گروههای در معرض آسیب و آسیب دیده اجتماعی را نیز شامل میشود.
وی خاطرنشان ساخت: کودکان آزار دیده، زنان آزار دیده، افرادی که اقدام به خودکشی کردهاند و یا قصد خودکشی دارند و افرادی که اقدام به فرار از منزل کردهاند، از گروههای هدف اورژانس اجتماعی هستند.
وی با بیان این که تفاوت دیدگاهها و مشخص نبودن محدوده تنبیه در جامعه ما، از علتهای رواج کودک آزاری است، عنوان کرد: در قانون و عرف جامعه ما به والدین این اجازه داده شده است که برای تربیت فرزندان خود از تنبیه استفاده کنند اما متاسفانه نوع و محدوده این تنبیه مشخص نشده است به طوری که یک نفر زدن به پشت دست کودک و حبس او در اتاق را تنبیه میداند و فردی دیگر سوزاندن بدن کودک را با سیگار، تنبیه قلمداد میکند!
وی تاکید کرد: فرهنگ سازی و آموزش به افراد از راههای پیشگیری این مشکل است.
وی تصریح کرد: آموزش مهارتهای زندگی قبل از ازدواج نقش موثری در پیشگیری این موضوع دارد و لازم است که افراد به خصوص پدرها و مادرها از عوارض کودک آزاری آگاه شوند.
وی خاطرنشان ساخت: این آموزش میتواند از طریق رسانهها، مراکز مشاوره، مدارس و به ویژه صدا و سیما صورت گیرد.
این مدرس دانشگاه با بیان این نکته که کودک آزاری بیشتر از طرف والدین اصلی کودک و در مرتبه بعد توسط قیم کودک صورت میگیرد، اظهار داشت: بر اساس آمار ارائه شده صرف نظر از 10 درصد آنهایی که مشکل روانی دارند، مابقی افراد سالمی هستند.
وی یادآور شد: از جمله مشخصات افرادی که اقدام به کودک آزاری میکنند، بدون تفکر و آنی عمل کردن و زود رنج بودن است.
وی تصریح کرد: این گونه افراد رفتار طبیعی کودک را به طور نادرست و عمدی تلقی میکنند و انتظار غیر معقول از وی دارند.
وی اضافه کرد: معمولا این افراد نوعی آزار را در دوران کودکی تجربه کردهاند و درک تحریف شده و اشتباهی از رفتار کودک که متناسب با سن او بوده را دارند.
این کارشناس اظهار داشت: به طور قطعی نمیتوان گفت آن دسته از والدین که بیشترین تماس را با کوکان خود داشته و وقت بیشتری را با آنها میگذرانند، بیشتر اقدام به اذیت و آزار ناخواسته فرزندان خود میکنند، زیرا همانگونه که بیان شد عوامل بسیاری مانند درک اشتباه والدین و مشکلات اقتصادی در این مساله نقش دارند.
وی عنوان کرد: با توجه به این که طبق تعریف سازمان بهداشت جهانی هر فردی که سن آن کمتر از 18 سال باشد، کودک محسوب می شود، اغلب کودکانی که مورد کودک آزاری قرار گرفتهاند بین سنین 5 تا 9 سال بودهاند و از نظر جنسی نیز دختران بیش از پسران مورد آزار قرار گرفتهاند.
وی خاطرنشان ساخت: بحث ما در این زمینه، مداخله است و به همین دلیل تنها در مواقعی مانند این که خود کودک و یا آشنایانش با ما تماس بگیرند و یا کودک آزاری منجر به فوت شود، از این موضوع آگاه می شویم، این در حالی است که 70 درصد از کودک آزاری در خانه صورت میگیرد و این کودک آزاریها شامل مواردی مانند تهدید کردن، عدم رسیدگی مناسب به شرایط تحصیلی و تغذیه کودک و تنبیه بدنی میشود.
وی ادامه داد: همچنین در برخی موارد که مسوولان بیمارستان با مواردی مشکوک مانند سوختگی بدن کودک با سیگار مواجه میشوند، برای پیگیری موضوع با ما تماس میگیرند
|