مفاد کنوانسیون حقوق کودک و حق شرط کشورهای اسلامی

از این روی در راستای حمایت مؤثراز حقوق کودکان ،کنوانسیون حقوق کودک در تاریخ 20 نوامبر 1989 به اتفاق آراء از تصویب مجمع عمومی سازمان ملل گذشت و تنها در نخستین روز 61 دولت آن را امضاء کردند و در تاریخ 2سپتامبر 1990 قابل اجراء شد،تا نوامبر سال 2004 بیش از 192 کشور به آن پیوسته اند و تنها دولت آمریکا که در فوریه 1995 این سند را امضاء نموده، هنوز کنوانسیون مزبور را تصویب نکرده است.

-  مفاد کنوانسیون حقوق کودک

الف-مقدمه ی کنوانسیون:

در مقدمه ی کنوانسیون به مسائلی چون آزادی،تساوی،عدالت وصلح پرداخته شده است. حمایت ازکودکان ،تنها موضوعی است که بیشترازموضوعات دیگروباعبارات مراقبتهاومساعدتهای ویژه،حمایتهاومساعدتهای لازم،انجام مراقبتهای ویژه، توجهات ویژه تکرار شده است.به این ترتیب جنبه ی حمایتی کنوانسیون حقوق کودک،اهمیت وضرورت بیشتری رانشان میدهد.درمقدمه ی کنوانسیون به اسناد بین المللی زیربه عنوان پیشینه های حقوقی کنوانسیون اشاره شده است:

-منشورسازمان ملل

-اعلامیه ی جهانی حقوق بشر وکنوانسیون های بین المللی حقوق بشر

-اعلامیه ی حقوق کودک ژنو1924 مصوب20 نوامبر1959 مجمع عمومی

-مواد23و24میثاق بین المللی حقوق اجتماعی،اقتصادی،فرهنگی

-اسنادواحکام سازمانهای تخصصی وسازمانهای بین المللی مربوط به رفاه کودکان

-اعلامیه ی حمایت اززنان وکودکان درمواقع اضطراری وجنگها

ب-تعریف کودک وتبیین حقوق او:

بخش اول کنوانسیون حقوق کودک،بخش اصلی است و41 ماده دارد.دراین بخش به تعریف کودک وانواع حقوق وتعهد دولتهای عضوبرای رعایت این حقوق پرداخته شده است.

تعریف کودک:

طبق ماده اول کنوانسیون:

هر فرد انسانی که زیر 18 سال سن داشته باشد،کودک محسوب می شود البّته از آن جا که تعیین سن کودکی به عوامل مختلفی مانند: عوامل فرهنگی و محیطی بستگی دارد، کنوانسیون در ذیل ماده یک خود استثنایی آورده است: « مگر اینکه طبق قانون لازم الا جرا در مورد کودک،سن بلوغ کمتر از 18 سال باشد.»

-عدم تبعیض در اجرای حقوق کودک:

کنوانسیون در ماده ی 2 خود، هر گونه تبعیض در مورد کودکان را مردود می شمارد و دولت ها را از تبعیض دراجرای حقوقی که دراین کنوانسیون برای کودکان تصریح شده است،بر حذر میدارد. طبق این ماده ،هر کودکی که درقلمرودولت عضو این کنوانسیون زندگی میکند،قطع نظر از نوع رنگ،نژاد،زبان،قومیت،ملیت ونوع مذهبی که به آن وابسته است،یاپدرومادرش به آن مذهب معتقد هستندونیزنحوه ی تولداویعنی اعم از اینکه از رابطه ی مشروع یااز رابطه ی نا مشروع به وجود آمده باشد،درهرحال بایدحقوق مندرج دراین کنوانسیون درباره ی وی اجراشود.

مواد5،3،4 نیزبه طرق مختلف ،تعهدات دولتها واقدامات شایسته ولازمی راکه باید درجهت اولویت بخشیدن به ومنافع کودکان واجرای حقوق مندرج این کنوانسیون به عمل آورند بیان مینماید.

-حقوق کودک:

این کنوانسیون از ماده ی 6تا 41 به تبیین وتصریح حقوق کودک می پرادزد.طبق مواد فوق، حقوق کودک عبارتند از:

1-حق ذاتی حیات(ماده ی6)

2-حق برخورداری ازنام وتابعیت(ماده ی7)

3-تضمین حق کودک برای حفظ هویت خود از جمله ملیت،نام وروابط خانوادگی طبق قانون وبدون مداخله(ماده ی8)

4-حق زیستن با والدین وعدم جدایی کودکان ازوالدین خود(ماده ی9)

5-حق ورودیا ترک کشوربه منظورپیوستن به والدین(ماده ی10)

6-ممنوعیت انتقال غیر قانونی کودکان وتکلیف دولتهای عضو مبنی بر مبارزه با انتقال قاچاق وعدم بازگشت کودکان ازخارج(ماده ی11)

7-حق ابراز عقایدبرای کودکانی که قادربه شکل دادن به عقایدخود میباشند(ماده ی12)

8-حق دسترسی به اطلاعات(ماده ی13)

9-حق آزادی فکر وعقیده ومذهب(ماده ی14)

10-حق تشکیل وشرکت دراجتماعات(ماده ی15)

11-آزادی کودک درامور خصوصی وخانوادگی ومکاتبات خود وعدم دخالت غیر قانونی یا خود سرانه در امور خصوصی کودک(ماده ی16)

12-مسئولیت مشترک والدین کودک در مورد رشد وپیشرفت وتکلیف دولتهای عضو مبنی برایجاد مؤسسات وتسهیلات وخدمات برای نگهداری کودکان وکمک آنها به والدین در این مورد(ماده ی18)

13-ممنوعیت رفتار خشن با کودکان وتکلیف دولتهای عضو مبنی بر اقدامات قانونی،اجرایی،آموزشی در جهت حمایت ازکودک در برابر تمام اشکال خشونتهای جسمی وروحی،آسیب رسانی ،بی توجهی یا سهل انگاری ،بدرفتاری یا استثمارازجمله استثمارجنسی(ماده ی19)

14-حق زیست کودکان در خانواده وتکلیف دولتها مبنی بر تمهیدات لازم برای تعیین سرپرست برای کودکانی که از داشتن والدین وسرپرست قهری محرومند وتوسل به نهادهایی چون کفالت ایتام یا فرزندخواندگی(مواد20،21،25)

15-اولویت کودکان پناهنده دربرخورداری از کمکهای مربوط به پناهندگان(ماده ی22)

16-کمک به کودکان معلول والزام دولتها دربه رسمیت شناختن حق کودکان معلول برای برخورداری تزمراقبتهای ویژه(ماده ی23)

17-حق برخورداری کودکان ازبالاترین معیارهای مربوط به بهداشت وداشتن زندگی مناسب(مواد24و27)

18-حق برخورداری کودکان از امنیت اجتماعی(ماده ی26)

19-حق کودکان مبنی بر برخورداری ازآموزش ابتدایی به صورت مجانی واجباری(ماده ی28)

20-هدف های آموزشی وپرورشی ،رشد شخصیت واستعدادهای کودک وآماده ساختن او برای زندگی فعال(ماده ی29)

21-حق کودکان متعلق به اقلیتهای قومی ومذهبی مبنی بر برخورداری از فرهنگ وتعالیم وانجام اعمال مذهبی خود(ماده ی30)

22- حق تفریح ،بازی وآرامش واعطای فرصت مناسب به کودکان برای شرکت در زندگی فرهنگی وهنری(ماده ی31)

23-تکلیف دولتها برای جلوگیری از استثمار اقتصادی کودکان وجلوگیری از انجام هر گونه عمل وکاری که موجب توقف تحصیل کودک شود یا برای بهداشت جسمی و روحی و اخلاقی و اجتماعی او مضر باشد(مواد 32و36)

24- حمایت از کودکان در برابر مواد مخدر، فحشا (مواد 33و34)

25- حق برخورداری کودکان بزهکار از رفتار مناسب و عادلانه وممنوعیت مجازات اعدام وحبس ابد برای کودکان ومنع هر گونه شکنجه یا سایر رفتارهای بی رحمانه وغیر انسانی یا مغایر شئون انسانی(ماده ی37)

26-عدم شرکت کودکان زیر 15 سال در مخاصمات مسلحانه وعدم استخدام آنها در نیروهای مسلح(ماده ی38)

27-حمایت از کودکان آسیب دیده جسمی وروحی بر اثر بی توجهی،شکنجه غیر انسانی و تحقیر کننده یا جنگ(ماده ی39)

سازوکارهای اجرایی ونظارتی کنوانسیون:

بخش دوم از ماده ی 42 تا 45 است. در ماده ی42،کشورهای عضو موظف هستند اصول ومقررات کنوانسیون را به طرقی مناسب وفعال به اطلاع بزرگسالان وکودکان برسانند. در ماده ی 43،هدف از تشکیل کمیته ی حقوق کودک تشریح شده است. طبق این سند کمیته ی حقوق کودک به منظوربررسی پیشرفت کشورهای عضودرجهت تحقق تعهداتشان درقبال کنوانسیون تشکیل شده است.این کمیته از ده کارشناس عالی رتبه تشکیل شده که دارای صلاحیت اخلاقی بالایی هستند ودر مسائل مربوط به کنوانسیون مطلع هستند. کشورهای عضو، اعضای این کمیته را از بین خود انتخاب میکنند.اعضای این کمیته برای مدت 4 سال انتخاب میشوند وانتخاب مجدد آنها بلا مانع است.در ماده ی44وظایف کمیته ی حقوق کودک آمده است،طبق این ماده کشورهای عضو موظف هستند که از طریق دبیر کل سازمان ملل گزارش هایی را در مورد اقداماتی که برای تحقق حقوق شناخته شده در این کنوانسیون به عمل آورده اند وپیشرفت های  حاصله را به کمیته تسلیم کنند.هر دولت عضو، پس از  گذشت 2 سال از تاریخ لازم الاجرا شدن کنوانسیون برای آن،گزارش را بایدارائه دهدواز آن پس هر 5سال یکبار باید گزارش خود را به کمیته تقدیم دارد.کمیته،کزارش ها مورد بررسی قرار میدهدو میتواند اطلاعات بیشتری غیر از آنچه در گزارش آمده،از کشورهای عضو بخواهد.از آنجا که کشورهای عضو مکلف به اجرای مفاد کنوانسیون هستند،چنانچه در راه انجام تعهدات خود دچار مشکلاتی شوند باید این موضوع را در گزارش های تسلیمی خود اشاره نماید. این موضوع در بند1ماده44 به تفصیل آمده،ضمن آنکه گزارشها باید شامل اطلاعات کافی درجهت دادن تصویری جامع از اجرای کنوانسیون درکشور مربوطه باشد.کمیته موظف است هر2سال یکبار از طریق شورای اجتماعی و اقتصادی،گزارشهایی را در مورد فعالیتهای خود به مجمع عمومی ارائه نماید.

درماده45،به منظور تصریح در اجرای مؤثر کنوانسیون وتشویق همکاریهای بین المللی،راههایی به کمیته حقوق کودک ارائه شده است؛از جمله اینکه سازمانهای تخصصی وصندوق کودکان ملل متحد و سایر ارگانهای آن سازمان میتوانند درحوزه اختیارات خودبر اجرای مواد کنوانسیون نظارت کنند. همچنین کمیته می تواند پس از رسیدگی به گزارشها ودریافت اطلاعات،پیشنهادات و توصیه های خود را به دولت مربوطه اعلام دارد که سرانجام این توصیه به همراه نظرات کشور عضو به مجمع عموعی گزارش خواهد شد.

مقررات نهایی کنوانسیون:

در این بخش از ماده ی 46-54 آمده و شامل نحوه ی امضاء، تصویب، الحاق به کنوانسیون، اصلاح کنوانسیون، اعلام حق شرط و خروج ار کنوانسیون است. در این بخش طبق ماده ی 53 دبیر کل سازمان ملل متحد به عنوان این کنوانسیون انتخاب شده است.در ماده ی 46، برای امضاء تمام کشورها مفتوح است.

در ماده ی 47: عضویت در این کنوانسیون منوط به تصویب است و اسناد تصویب نیز نزد دبیر کل سازمان ملل متحد خواهد ماند.

در ماده ی 48: کشورها می توانند اسناد عضویت را نزد دبیر کل به ودیعه بگذارند.

در ماده ی 49: زمان لازم الاجرا شدن کنوانسیون آمده است. کنوانسیون 30 روز پس از تاریخ به ودیعه گذاشتن بیستمین سند تصویب یا الحاق نزد دبیر کل لازم الاجراست.

در ماده ی 50: کشورهای عضو اصلاح کنوانسیون را طبق مکانیزم موصوف در این ماده و از طریق دبیر کل دنبال می کنند. بدین صورت که کشورهای عضو نظرات اصلاحی خود را برای دبیر کل ارسال می کنند.او نیز این موضوع را به سایر کشورهای عضو منتقل می کنند و از آنان برای تشکیل کنفرانسی برای بررسی و رأی گیری در مورد پیشنهادهای واصله نظرخواهی میکند.

در صورتی که در ظرف 4 ماه پس از اعلام دبیر کل حداقل یک سوم کشورهای عضو، موافق با تشکیل چنین کنفرانسی باشند دبیر کل کنفرانس را به کمک سازمان ملل افتتاح خواهد کرد. اصلاحیه ی که مورد تصویب اکثریت کشورهای عضو حاضر در کنفرانس قرار گیرد، جهت تصویب به مجمع عمومی فرستاده خواهد شد.اصلاحیه ی مذکور پس از تصویب مجمع عمومی وپذیرش دوسوم اکثریت کشورهای عضو لازم الاجرا خواهد بود.پس ازبه اجرا درآمدن یک اصلاحیه فقط کشورهای پذیرنده آن اصلاحیه موظف به اجرای آن هستند.

ماده ی 51 به موضوع حق شرط پرداخته است. ماده ی 52 شرایط خروج از کنوانسیون را تبیین کرده است.طبق این ماده کشورهای عضو می توانند از طریق ارسال یک اعلان کتبی به دبیر کل سازمان ملل از عضویت در کنوانسیون خارج شوند این امر یکسال پس از تاریخ دریافت اعلان توسط دبیر کل قابل اجرا خواهد بود.

ابعاد مختلف کنوانسیون:

این کنوانسیون از وسعت و گستردگی ویژه ای برخوردار است و اصول مندرج در آن شامل تمامی کودکان جهان می شود بدون اینکه سلسله مراتبی بین اصول مختلف آن قرار داده شده باشد به طور کلی حقوق مندرج در کنوانسیون را می توان به اصول حقوق بنیادین و اساسی، حق مشارکت و آزادی مدنی، حق حمایت، حق تأمین دسته بندی نمود.

البته مهم تر از همه اینها اصل احترام به کرامت ذاتی انسان یا کودک است که تمامی مقررات مندرج در کنوانسیون و سایر اصول بر آن مبتنی می باشد.

1.حقوق بنیادین و اساسی: چهار اصل کنوانسیون را می توان در این اصل معرفی نمود:1. اصل عدم تبعیض 2. رعایت منافع کودکان 3. حق حیات و بقاء و رشد 4. احترام به دیدگاههای کودک

2. حق مشارکت و آزادیهای مدنی :

چند اصل کنوانسیون به این حق توجه نموده است : لزوم احترام به حق آزادی اندیشه – حق ثبت نام ، ملیت کودک و حق شرکت کودک در اجتماعات

3. حق برخورداری از حمایت :

اصولی که در این حق است. حمایت از کودکان پناهنده ، جلوگیری از شکنجه ، منع مجازات اعدام یا حبس ابد کودکان

4. حق تأمین و بهره مندی از بهداشت:

بر اهمیت رشد کودک در محیطی مملو از شادی و تفاهم تاکید شده و لزوم تامین منافع عالیه کودکان مورد توجه قرار گرفته و به همین جهت به وضعیت کودکان در هنگام طلاق و موارد جدایی ناشی از اقدامات دولتی از قبیل بازداشت و تبعید توجه شده است.

- حق شرط کشورها بر کنوانسیون:

تعداد کشورهایی که به عضویت کنوانسیون حقوق کودک درآمده اند ،192 کشور است.از مجموع کشورهای عضو سازمان ملل تنها سومالی و آمریکا ،عضو کنوانسیون حقوق  کودک  نیستند. این دو کشور فقط کنوانسیون  را امضا کرده اند اما هنوز اسناد تصویب یا الحاق را ارائه نکرده اند  ضمنا برخی از کشورها به عضویت سازمان ملل در نیامده اند اما عضو کنوانسیون کودک هستند مانند مجمع الجزایر کوک و واتیکان.

از تعداد 192 کشور عضو این کنوانسیون ،تعداد 72 کشوربرآن حق شرط واعلامیه وارد کرده اند.از تعداد55 کشور اسلامی عضو کنوانسیون 24 کشور آن را با حق شرط پدیرفته اند که عبارتنداز:افغانستان،مصر،الجزایر،اندونزی،ایران،عراق،مالزی،مراکش،عمان،پاکستان،ترکیه و...

از مجموع کشورهای غیر اسلامی،48کشورآن را باحق شرط پذیرفته اند مثل: اتریش، اوکراین، چک، آلمان،

حق شرط کشورهای اسلامی:

بعضی از کشورهای اسلامی حق شرط هایی به صورت کلی ومبهم بر کنوانسیون وارد کرده اند مثل:افغانستان،ایران،عربستان،قطروبقیه کشورهای اسلامی با ذکر موادی خاص نسبت به همان مواد اعلام حق شرط کرده اند.

حق شرط کلی:شرطی است که دامنه ی تعهدات دولت شرط گذار را معین نمیکند وموجب بروز تردید وابهام در روابط معاهداتی میان دولت شرط گذار وسایر دولتهای عضو معاهده میگردد.شروط کلی را میتوان به سه دسته تقسیم نمود:

1-کشور شرط گذار اعلام میکند مثلا فلان ماده را در صورتی که با قوانین داخلی یاحقوق دینی یا مذهبی اش مغایر نباشد،اجرا میکند.هر چند مقرراتی که مشمول شرط واقع شده اند مشخص ومعین است اما چون خود قوانین داخلی یا حقوق مذهبی که مغایرت مقررات خاص کنوانسیون با آنها سبب وضع شرط شده است مبهم و نامعین است موجب ابهام در روابط معاهداتی ناشی از کنوانسیون میگردد.

2-کشور شرط کذار اعلام میکند که مفاد معاهده را با جایی که بافلان قانون او مغایر نباشد اجرا میکند. در این مورد ابهام وتردیددر تعهدات کشور شرط گذار از آنجا ناشی میشود که این کشور مشخص نکرده است که کدام یک از مقررات معاهده وتا چه اندازه با قانون مورد نظر او مغایرت وتعارض دارد.

3-به گونه ای است که هر دو نوع شرط قبلی را با هم دارد،بدین صورت که کشور شرط گذار اعلام میکند که مفاد کنوانسیون را در صورت عدم مغایرت با قوانین داخلی ویا اعتقادات مذهبی اش،اعمال واجرا نمیکند.

در هر صورت در هر سه نوع شرط کلی معلوم نیست که آن دولت دقیقا کدام دسته از تعهدات کنوانسیون راو تا چه میزان پذیرفته به آن ملتزم شده است.

حق شرط های معین ومشخص:دولت شرط گذار دقیقا مشخص می کند که کدام ماده و کدام بند را به دلیل مغایرات آن با قوانین داخلی خود یا مثلا شرایط اجتماعی خود ،نمی تواند اجرا کند . در اکثر موارد این شرط ها معتبر و مجاز هستند مگر اینکه طبق رأی مشورتی دیوان بین المللی داد گستری در قضیه ژنوسید و ماده   کنوانسیون حقوق معاهدات 1969 وین ،با موضوع و هدف معاهده مغایر و مخالف باشد.

1-شرط بر حق کسب هویت (ماده 7 کنوانسیون)

2-شرط بر حق آزادی تفکر و مذهب (ماده ی 14)

3-شرط بر حق دسترسی به اطلاعات(ماده ی 17)

4-شرط بر فرزند خواندگی (موارد20 و21)

_حق شرط ایران بر کنوانسیون حقوق کودک:

دولت جمهوری اسلامی ایران در تاریخ 14 مهر سال 1370 پیمان جهانی حقوق کودک را امضا کرد و در اسفند سال 1372 بموجب ماده واحده ای که به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید به کنوانسیون حقوق کودک ملحق شد، الحاق مذکور مشروط بر آن است که مفاد کنوانسیون در هر مورد ودر هر زمان در تعارض  با قوانین داخلی وموازین اسلامی باشد یا قرار گیرد از طرف  جمهوری اسلامی ایران لازم الرعایه نباشد.این موارد هر چند در ظاهر امر غیر قانونی ودر تعارض با مواد کنوانسیون نیست ولی عملا در مواردی از جمله تعیین سن کودکی،تبعیض بین کودکان،دیه دختر وپسرو مواردی از این قبیل با مفاد کنوانسیون در تعارض کامل است.

-تأثیر کمیته ی حقوق کودک بر شرط کشورهای عضو:

کمیته با بررسی کشورهای عضو در بسیاری از موارد کشورهای شرط گذار بر کنوانسیون را راهنمایی نموده واز آنها خواسته است شرط خود را پس بگیرند ویا در رابطه با شروط مبهم وکلی از آنها خواسته تا شروط خود را تبدیل به شروط موردی ،واضح وشفاف نمایند و درباره ی عدم اجرای مفاد واصول اساسی کنوانسیون در بسیاری از کشورها ابراز نگرانی نموده،علاوه بر این کمیته با برقرار نمودن جلسات متعدد و دعوت نمایندگان کشورهای عضو به این جلسات برای ادای توضیحات پیرامون نحوه ی اجرای کنوانسیون در کشورشان با طرح سؤالات اساسی در خصوص مواردی که کمیته احساس می کند در راه اجرای کنوانسیون در کشورمربوط در اثر عملکرد ضعیف و بد دولت و با برقراری شرط یا شروط متفاوت بر کنوانسیون خلأهایی وجود دارد، کشورهای مزبور را به اجرای درست و دقیق کنوانسیون و نیزحذف یا شفاف نمودن شروط برقرار شده بر کنوانسیون توسط کشور مربوطه توصیه می نماید.

-هدف کنوانسیون حقوق کودک:

تبلیغ و ترویج اصول مندرج در پیمان نامه جهانی حقوق کودک است. تلاش این انجمن شناسایی و هموار ساختن راههای رسیدن به حداقل زندگی مناسب برای همه ی کودکان در زمینه های رشد جسمی، ذهنی، عاطفی، اجتماعی آنان می باشد.

نتیجه:

هدف تدوین کنندگان معاهدات حقوق بشری از الحاق کشورها به چنین معاهداتی، پذیرش موضوع، هدف و اجرای مقررات و تعهدات اساسی آن معاهدات است. آنها همچنین الحاق کشورها به چنین معاهداتی را با حق شرط می پذیرند،مشروط بر آنکه حق شرط آنها کلی،مبهم وناقض وناسازگار با هدف و موضوع معاهده نباشد.کنوانسیون حقوق کودک نیز به عنوان یکی از معاهدات حقوق بشری که بالغ بر بیش از 192 کشور به عضویت آن در آمده اند ،از این اصل مستثنی نیست.در مواردی که کشورهایی با شروط کلی عدم مغایرت مفاد کنوانسیون با شرع ومقررات داخلی که منشأ ومشروعیت خود را از شرع گرفته اند به کنوانسیون حقوق کودک پیوسته اند ،با واکنش واعتراض کشورهای غربی مواجه شده اند. با این حال آنها اعلام کرده اند که اعتراض آنها مانع اجرای کنوانسیون بین آنها وکشورهای شرط گذار بدون استفاده از حق شرط نخواهد بود.همچنین کمیته ی حقوق کودک نیز با چنین حق شرط هایی موافق نیست وپیوسته سعی میکند که کشورهای شرط گذار را به پس گیری شرط ودر نهایت اصلاح آن وجزئی ومشخص کردن آن بصورتی که با هدف وموضوع معاهده مغایر نباشد ،تشویق وترغیب کند.این کمیته همچنین کشورهایی را که در اجرای مفاد کنوانسیون عملکرد بد وضعیفی دارند ویا با برقراری حق شرط بر کنوانسیون ،موجب بروز مشکلاتی شده اند،توصیه مینماید که مفاد کنوانسیون را درست اجرا کنند وحق شرط خود را حذف ویاشفاف نمایند. در واقع این کمیته اهرم فشار بر کشورهایی است که بر کنوانسیون حق شرط وارد کرده اند.

این کمیته در جلسات خود به بررسی حق شرط ایران پرداخته است وبا اینکه ایران حق شرط خود را مستند به دین اسلام کرده است اما کنوانسیون از ایران خواسته است که همچون ممالک دیگر دینی ومذهبی ،تفسیر آزادمنشانه ای  از این دین داشته باشد وشرط خود را پس بگیرد .این اجازه را بدهد که قواعد حقوق بین الملل که بیشتر وبا الحاق به معاهداتی آنها را پذیرفته است ،بر قوانین داخلی او برتری داشته باشد.