آشنایی با کرسی حقوق بشر، صلح و دموکراسی
یکی از کرسیهای یونسکو در ایران مستقر است؛ آشنایی با کرسی حقوق بشر، صلح و دموکراسی
گروه حقوقی- تجربههای تلخ دو جنگ جهانی باعث شد که بشر بیشتر به راهکارهای ایجاد صلح جهانی توجه کند. سازمان ملل متحد به این منظور به وجود آمد و سازمانهای زیرمجموعهای تعریف کرد که هر کدام به نحوی برای برقراری صلح در جهان تلاش میکنند.
یونسکو سازمان علمی، فرهنگی و آموزشی سازمان ملل متحد از موسسههاي تخصصي سازمان ملل متحد است كه برای كمك به حفظ صلح و امنيت جهاني با تقويت همكاري ميان ملتها از طريق توسعه آموزش، علم و فرهنگ تشکیل شد. این سازمان به دنبال گسترش عدالت در سطح جهان، گسترش حكومت قانون، رعايت حقوق بشر و آزادیهای اساسي براي همه است. برای تحقق اهداف یونسکو، کرسیهایی در زمینههای گوناگون در سرتاسر جهان ایجاد شد. از جمله آنها کرسیهای حقوق بشر، صلح و دموکراسی است. این کرسیها متولی تحقق اهداف حقوق بشری یونسکو محسوب میشوند. در ایران نیز کرسی حقوق بشر، صلح و دموکراسی تاسیس شده که مقر این نهاد در دانشگاه شهید بهشتی است.
تاسیس کرسی حقوق بشر
در حقیقت کرسیهای یونسکو در کشورهای مختلف جهان چه در زمینه حقوق بشر و چه در سایر زمینهها، نمایندههای فرهنگی این سازمان محسوب میشوند. فعاليت کرسی حقوق بشر، صلح و دموکراسي يونسکو در سال 77 آغاز شده است. همان فعالیتی را که یونسکو انجام میدهد، کرسیهای مربوط نیز در سطح دقیق علمی دنبال میکنند. دانشگاه شهید بهشتی به دلیل سابقهای که در بحثهای حقوق بشر و بینالملل داشته، در ایجاد کرسی پیشقدم شده است. دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده معتبری محسوب میشود و معمولا زمانی که یونسکو بخواهد امتیاز کرسی را به نهادی اعطا کند، ارزیابیهایی را صورت میدهد و ظرفیتهای آن مرجع را میسنجد؛ به این ترتیب و به دنبال انعقاد موافقتنامهای بين سازمان آموزشي، علمي و فرهنگي ملل متحد و دانشگاه شهيد بهشتي کرسی مزبور در ابتدای سال 80 در دانشکده حقوق رسما تاسيس شد.فلسفه تاسیس کرسی حقوق بشر، انجام فعالیتهای علمی، ترویجی، آموزشی و فرهنگی است و انتظار یونسکو نیز از کرسیهای حقوق بشر همین است.
ساختار كرسي حقوق بشر، صلح و دموكراسي
کرسی حقوق بشر، صلح و دموکراسی از نظر جایگاه سازمانی خود دارای ماهیت ویژهای است که در سیستم اداری ما چندان قابل تعریف نیست. حداقل واژه «کرسی» در حقوق اداری ما موضوع کاملا شناخته شدهای نیست. یونسکو در کشورهای مختلف دنیا کرسی دارد. حتی در برخی از کشورها نظیر روسیه 2 کرسی وجود دارد. تعداد کرسیهای صلح، دموکراسی و حقوق بشر یونسکو زیاد است و نزدیک به 30 کرسی در سرتاسر جهان به طور پراکنده وجود دارند.
در تمامی کرسیهای حقوق بشری در دنیا یک نفر به عنوان صاحب کرسی، رییس آن شعبه از کرسی مربوطه محسوب میشود. در جمهوری اسلامی ایران ریاست کرسی حقوق بشر، صلح و دموکراسی بر عهده دکتر کوشا از استادان دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی است. در داخل کرسی تصمیمات خاصی وجود دارد که به عنوان ماموریت آن کرسی پیگیری میشود. به طور کلی ماموريت اصلي كرسي ترويج حقوق بشر، صلح و دموكراسي و پژوهش و آموزش در اين زمينه است. كرسي حقوق بشر براي تامين اهداف خود تشكيلات خاصي را نیز در ساختار خود ايجاد كرده است.
گروههاي تخصصي
بر این اساس 5 گروه متناسب با فعاليتها و مأموریتهای كرسي وجود دارد. يك گروه تحت عنوان «حقوق بشر» وجود دارد كه تقريبا در تمامي حوزههاي حقوق بشري فعاليت دارد. دموكراسي، فلسفه حقوق و دين، صلح و اخلاق زيستي از ديگر گروهها محسوب ميشوند. مديران هر یک از گروههاي فوق عمدتا از استادان دانشكده حقوق دانشگاه در زمينه حقوق بشر هستند.
زيرمجموعه گروههاي مزبور متشكل از كميتههايي تحت عنوان «كارگروه» است.
به عنوان مثال گروه حقوق بشر از كارگروههاي مختلفي نظير كارگروه زنان، كودكان، كار و حقوق بشر تشكيل شده است. هر كدام از گروههاي فوق در حدود 15 نفر همكار پژوهشي دارند. اين گروهها در كارهاي پژوهشي و آموزشي فعاليت دارند.
معاونتهاي كرسي حقوق بشر
گروههاي پنجگانه مورد اشاره در بالا زير نظر 3 معاونت فعاليت ميكنند. اين معاونتها عبارتند از معاونت پژوهشي، معاونت ارتباطات و اطلاعرساني و معاونت روابط بينالملل. فعالیتهای مربوط به انتشارات و اطلاعرسانی در مورد آثار کرسی حقوق بشر، زیر نظر معاونت ارتباطات و اطلاعرساني صورت میگیرد. معاونت روابط بينالملل متولی ارتباط با یونسکو و سایر مراجع بینالمللی است. به گفته دکتر بلیک، مدیر معاونت روابط بینالملل کرسی حقوق بشر، اولویت اول آن است که با کرسیهای حقوق بشری در سرتاسر جهان ارتباط خوب و گستردهای برقرار شود. وی اضافه کرد که اخیرا گزارشی از وضعت حقوق بشر در منطقه تهیه شده است که انشاءالله به زودی چاپ خواهد شد.
زیر نظر معاونتهای سهگانه کرسی حقوق بشر تشکیلاتی مشاهده میشود. به عنوان مثال معاونت ارتباطات و اطلاعرسانی دارای کارگروهی است که سایت مربوط به کرسی حقوق بشر را مدیریت میکند. آدرس سایت کرسی حقوق بشر، صلح و دموکراسی، (http://www.info.chpd@mail.sbu.ac.ir) است. همچنین زیر نظر این معاونت کارگروهی وجود دارد که وظیفه آن ارتباط با سازمانهای غیردولتی یا سازمانهای مردم نهاد (سمن) است. سازمانهای غیردولتی نقش مهمی در ترویج حقوق بشر ایفا میکنند، بنابراین تعامل با این نهادها برای کرسی حقوق بشر امری مهم و ضروری تلقی میشود. وی در این زمینه اشاره میکند که به عنوان مثال اگر سازمانهای دولتی در محلی همایشی داشته باشند یا کرسی حقوق بشر خواهان برگزاری همایش باشد، با مشارکت یکدیگر کارها را پیش میبرند.
کتابخانه کرسی
کرسی حقوق بشر از وجود کتابخانهای نفیس و بسیار تخصصی بهره میبرد. این کتابخانه در زمینه موضوعات حقوق بشری و اسناد سازمان ملل متحد در این شاخه، از منابع بسیار غنی محسوب میشود. علاقهمندانی که بخواهند در زمینه حقوق بشر فعالیت علمی داشته باشند، میتوانند از کتابهای متعدد کتابخانه به زبانهای انگلیسی، فرانسه، فارسی و بعضا عربی استفاده کنند.
طرحها و فعالیتهای کرسی
کرسی حقوق بشر طرحهایی را هم در خود دانشگاه، هم در داخل کرسی و هم در سطح ملی اجرا کرده است. به عنوان مثال فعالیتهای صورت گرفته در سطح کرسی عبارت از ترجمه و انتشار اسناد بینالمللی در زمینه حقوق بشر است.
از جمله فعالیتهای کرسی در سطح ملی میتوان از فعالیت این نهاد در زمینه حقوق کودک یاد کرد. بر این اساس کرسی حقوق بشر در خصوص حقوق بنیادین کودک با همکاری وزارت امور خارجه و دادگستری، پیشنویس نهاد ملی حقوق کودک را در قالب طرح پژوهشی تهیه کرده است.همچنین یک طرح بسیار بزرگ توسط برنامه توسعه و عمران سازمان ملل متحد در کشور اجرا شد. طرح گروهي ارتقاي حقوق بشر و دسترسي به عدالت يكي از سه طرح اصلي گروهي است كه با همكاري برنامه عمران سازمان ملل متحد (UNDP) و براي يك دوره پنج ساله (2005-2009) تدوين شده بود. مدیریت این طرح بر عهده دانشگاه تهران بود. كرسي در حوزه آموزشي به برگزاري كارگاهها و دورههاي آموزشي میپرداخت. کرسی حقوق بشر در این طرح در حیطه آموزش حقوق بشر دورههای آموزشی را برای استانداران، فرمانداران و معلمان برگزار کرده است. همچنین در خود دانشگاه نشستهای علمی درباره موضوعات حقوق بشری برگزار شده است. در این زمینه طرحها و لوایحی که ابعاد حقوق بشری داشته، به بحث گذاشته شده است. این نهاد در زمینه حقوق بشر تشکیلات و گروههای دانشجویی را نیز در دانشگاه برای نقد کتب راجع به صلح ایجاد کرده است. همچنین نشستهای بینالمللی در بحثهای محیط زیست، حقوق کودک، اشتغال و زنان توسط کرسی حقوق بشر برگزار شده است. این نهاد به دنبال فعالیتهای پژوهشی خود کتابهایی نیز درباره موضوعاتی نظیر تروریسم، دموکراسی و صلح منتشر کرده است.
|