رابطه کاهش اضطراب با توکل به خداوند
شاید کمتر مفهومی از مفاهیم اسلامی به اندازه «توکل» از لحاظ تعریف دشوار باشد. اخلاقیون، اهل عرفان و تصوف مفاهیم متفاوتی از آن درک کرده اند.
اصل توکل را بایستی در اعتماد به خدا جستجو کرد. تا وقتی که انسان به خدا اعتماد پیدا نکند، نمی تواند اداره آموزش را به او واگذارد و اگر هم به زبان بگوید که امور خود را به او واگذار کردم، دلش آرام نمی گیرد. به علاوه اگر فردی از قوانین علت و معلولی که خداوند در جهان قرار داده است اطلاع نداشته باشد و نداند که خواست و سنت خدا به استفاده از اراده خود و اسباب و علل شناخته شده استوار است، باز نمی تواند موقعیت رفتار متوکلانه را تشخیص داده و مصداق های آن را در زندگی پیدا کند.
رابطه ایمان به خدا و اعتماد به حضرت باریتعالی، با توکل بسیار قوی است. خدای متعال در قرآن می فرماید:«وعلی الله فلیتوکل المومنون»یعنی افراد با ایمان ، به خدا توکل مینماید. (سوره مائده)
در آیه 23 سوره مائده آمده است که «وعلی الله فتوکلوا ان کنتم مومنین»، یعنی اگر ایمان دارید، به خدا توکل نمایید. هر اندازه درجه ایمان فرد به خداوند و شناخت او از اسماء و صفات خدا و آگاهی او از برنامه های خداوندی در جهان افزایش خواهد یافت. در سوره انفال خداوند می فرماید: «انما المومنون الذین اذا ذکرالله وجلت قلوبهم و اذا تلیت علیهم ایاته زادتهم ایماناً و علی ربهم یتوکلون»، یعنی مومنان کسانی هستند که چون نام خدا برده شود، خوف بر دل هایشان چیره گردد و چون آیات خدا بر آنان خوانده شود، ایمانشان افزون گردد و بر پروردگارشان توکل کنند. درست فهمیدن آیات خدا و ذکر و قرائت آن، بر ایمان مومنان می افزاید و در نتیجه راه توکل از طریق افزایش ایمان هموار می شود. به دنبال این ایمان قلبی به خدا و ایمان به حکمت و شفقت خدا و علم به مصلحت بندگان است که بنده می تواند برای برنامه ریزی و کفایت امر خود، به خداوند اعتماد کند و کارهایی را که برنامه ریزی و تدبیر آنها خارج از توان اوست، به خدا واگذار نماید. نراقی ( توکل را چنین تعریف نموده است:« توکل، عبارت است از اعتماد کردن و مطمئن بودن دل بنده در جمیع امور خود به خدا و حواله کردن همه کارهای خود به پروردگار و بیزار شدن از هر حول و قوه ای غیر از خدا و تکیه نمودن بر حول وقوه الهی».
محی الدین ابن عربی در تعریف توکل می نویسد:« توکل، اعتماد قلبی به خداوند متعال است، طوری که انسان در صورت فقدان اسباب ظاهری در عالم برای رسیدن به هدف دچار اضطراب نمی شود و اگر اضطراب بر او مستولی شود، چنین فردی متوکل نیست. (الندوی،1374)
از دیدگاه شهید مطهری: توکل تضمینی الهی برای کسی است که حامی و پشتیبان حق است، یعنی اگر به راه خدا بروید، از نوعی حمایت الهی برخوردار خواهید شد. منظور از توکل عبارت است از اعتماد به خدا در انجام کارها و واگذاری امور خود به او، طوری که تعادل روانی فرد را افزایش داده و در صورت نرسیدن به هدف، او را از اضطراب بازدارد.
پس کسی توکل دارد که به قدرت و حکمت و رأفت و شفقت خداوند اعتقاد دارد. این اعتقاد دارد. این اعتقاد، حالتی را در شخص به وجود می آورد که موجب می شود فرد در تمام حالات و رفتار خویش، حضور پروردگار را در نظر بگیرد و در این حضور، احساس قدرت و توانمندی کند و خود را به وی وابسته ببیند و از این رو آرامش در دلش ایجاد می شود که با پدید آمدن حوادث سخت در زندگی دچار شک و تردید نمی شود و کارهایی را که مدیریت و برنامه ریزی آنها خارج از تدبیر اوست به خدا واگذار می کند. به عبارت بهتر فرد متوکل ضمن استفاده از اسباب و علل مادی و غیرمادی، توفیق رسیدن به نتیجه را مشروط به خواست و مشیت الهی می داند و ضمن نسبت دادن امور و اتفاقات جهان به خواست پروردگار، برای حصول نتیجه به او تکیه نموده و اطمینان دارد که خداوند او را در رسیدن به مطلوب یاری خواهد کرد.
کم هزینه ترین لذت های دنیا چیست؟
گاهی به تماشای غروب آفتاب بنشینیم
سعی کنیم بیشتر بخندیم
با تلفن کردن به یک دوست قدیمی، او را غافلگیر کنیم
گاهی هدیه هایی که گرفته ایم را بیرون بیاوریم و تماشا کنیم
بیشتر دعا کنیم
هر از گاهی نفس عمیق بکشیم
قدر این که پایمان نشکسته است را بدانیم
زیر دوش آواز بخوانیم
سعی کنیم با حداقل یک ویژگی منحصر به فرد با بقیه فرق داشته باشیم
گاهی به دنیای بالای سرمان خیره شویم
با حیوانات و سایر جانداران مهربان باشیم
برای کارهایمان برنامه ریزی کنیم و آن را طبق برنامه انجام دهیم. البته کار مشکلی است
مجموعه ای از یک چیز(تمبر،برگ، سنگ، کتاب و...) برای خودمان جمع آوری کنیم
در یک روز برفی با خانواده آدم برفی بسازیم
گاهی در حوض یا استخر شنا کنیم، البته اگر کنار ماهی ها باشد چه بهتر
احساس خود را درباره زیبایی ها به دیگران بگوییم
بدون آن که مقصد خاصی داشته باشیم پیاده روی کنیم
وقتی کارمان را خوب انجام دادیم مثلاً امتحاناتمان تمام شد، برای خودمان یک بستنی بخریم و با لذت بخوریم
در جلوی آینه بایستیم و خودمان را تماشا کنیم
سعی کنیم فقط نشنویم، بلکه به طور فعال گوش کنیم
رنگها را بشناسیم و از آنها لذت ببریم
وقتی از خواب بیدار می شویم، زنده بودن را حس کنیم
زیر باران راه برویم
کمتر حرف بزنیم و بیشتر گوش کنیم
قبل از آن که مجبور به رژیم گرفتن بشویم، ورزش کنیم و مراقب تغذیه خود باشیم چند بازی، سرگرمی و ورزش مثل پیاده روی، دارت، یوگا و... را یاد بگیریم و به طور مرتب انجام دهیم
اگر توانستیم گاهی کنار رودخانه بنشینیم و در سکوت به صدای آب گوش کنیم
هرگز شوخ طبعی خود را از دست ندهیم
احترام به اطرافیان را هرگز فراموش نکنیم
به دنیای شعر و ادبیات نزدیک تر شویم
گاهی از دیدن یک فیلم در کنار همه اعضای خانواده لذت ببریم
تماشای گل و گیاه را به چشمان خود هدیه کنیم
از آنچه داریم استفاده کنیم، ممکن است فردا دیر باشد
هر از گاهی مقاله و مطلب آموزنده بنویسم و بخوانیم
و بالاخره گاهی با خدا صحبت کنیم...
استرس چیست؟
دنیای امروز جهانی است پر تنش، پر از فشارهای روحی و عصبی، اندوه و افسردگی، دلهره و تشویش، میلیون ها نفر مبتلا به استرس هستند، اما دل نگرانی(استرس) همیشه مخرب و زیانبار نیست! در واقع گاهی اوقات بهتر است که ما نگران باشیم. در یک کلام می توان گفت استرس واکنش لازم و حیاتی است، اما با گذشت زمان ویرانگر می شود. استرس یا فشار روانی فراگیرترین عارضه در مردم جهان ریشه ی اکثر بیماری های جسمی و روانی است.
از بسیاری جهات استرس مانند عمیق است. خودش را از راه های عجیب نشان می دهد و یک نیروی قوی است که قادر است خوبی ها و بدی های بسیاری را سبب شود و هر کس آن را به گونه ای درک می کند. از نظر علمی، استرس عبارت است از عدم تناسب بین تقاضاها در زندگی ما و منابعی که برای برآوردن آنها داریم. در حقیقت استرس یک واقعه نیست، بلکه واکنش فرد نسبت به یک واقعه است.
این حالت غیر ارادی، از اولین روزهای زندگی در ما به ارث گذاشته می شود. وقتی ما از استرس حرف می زنیم، آنچه معمولاً شرح می دهیم یک سری نشانه ها هستند که در افراد متفاوت می باشند. بیماری های قلبی، زخم های گوارشی، احساس فرسودگی و خستگی مداوم، از دست دادن حافظه، گرفتگی عضلات گردن، افسردگی و سردرد، تعدادی از نشانه های عمومی استرس می باشند. استرس مزمن در بسیاری از افراد سبب چاقی می شود که همین امر به نوبه خود از طول عمر می کاهد، حتی بیماریهای خطرناکی مانند سرطان با استرس در ارتباط است.
تحقیقات نشان داده است که بدن زنان و مردان به گونۀ متفاوتی به تنش های روانی پاسخ می دهند. همچنین محققان مدارک غیرقابل انکاری درباره چگونگی اثر آن بر رشد و تکامل کودکان از نخستین هفته های زندگی ارائه داده اند. واکنش استرس در برابر خطر، در دو مرحله مجزا عمل می کند، در مرحله نخست، مغز احساس خطر را دریافت می کند و با ارسال پیام به مرکز غدد فوق کلیوی سبب ترشح آدرنالین می شود. آدرنالین به خون می ریزد، تنفس کوتاه می شود، ماهیچه ها سفت می شوند و بدن برای عمل آماده می گردد. مرحله دوم واکنش استرس، طی 5 تا 10 دقیقه بعد اتفاق می افتد. به نظر می رسد محور هیپوتالاموس هیپوفیز و قشر غدد فوق کلیه رابطه نزدیکتری با استرس های هیجانی و فکری داشته باشند. استرس به گونه شگفت آوری می تواند شکل بدن ما را عوض کند. واکنش استرس بلافاصله ذخایر چربی بدن را برای تولید انرژی و متابولیسم در عضلات به حرکت در می آورد. با اطمینان می توان گفت که سلول های چربی شکم به این هورمون ها حساس هستند و افراد دارای مقادیر زیاد این هورمونها، مستعد تجمع چربی در ناحیه میانی بدن می باشند، حتی اگر سایر نواحی بدن لاغر باشند. پاسخ به استرس در زنان و مردان اختلافات فاحشی دارد. فشارخون زنان در این شرایط کمتر از مردان افزایش می یابد، هر چند پس از یائسگی یا برداشتن رحم، این تفاوت کمتر خواهد شد. اما واکنش آنان نسبت به استرس های بیرونی طیف وسیعتری را نشان می دهد. به عبارت دیگر، زنان بیشتر تنش های خارجی را احساس می کنند و این به دلیل طرز نگاه خاص آنان به جنبه های مختلف زندگی است. در حقیقت مردان در یک زمان تنها مراقب یک چیز هستند، اما زنان مراقب همه جا می باشند به نظر می رسد جدا از جنسیت، تجارت اوایل دوران کودکی نیز اثر عمیقی بر شیوه برخورد با تنش های خارجی داشته باشد.
والدین اغلب در مورد منشاء استرس در زندگی کودکان خود دچار اشتباه می شوند. آنها تصور می کنند که اطفال بیشتر از کارهای دوستان خود ناراحت می شوند اما حقیقت چیز دیگری است. بزرگترین مسائلی که فکر آنها را ناراحت می کند، بیمار شدن، دعوا و اختلافات خانوادگی و طلاق والدین است. کودکانی که زندگی سالمی دارند و به خانواده هایشان عشق می ورزند، یاد می گیرند که چگونه واکنش استرس را تعدیل کنند.
عوامل استرس زا را در خود شناسایی کنید
چه چیزهایی سبب استرس در شما می شوند؟ اولین چیزهایی که معمولاً به نظر ما می رسند وقایعی هستند که ما را عصبانی یا دگرگون می سازند. اما راجع به مسائلی که شما را متأثر می کنند، می ترسانند هیجان زده یا خوشحالی می کنند، چه می گویید؟ شما حتی ممکن است با افکار، احساسات و انتظاراتتان موجب پیدایش استرس در خود شوید. هر رویداد یا فکری که سبب ایجاد احساسات قوی، منفی یا مثبت گردد، می تواند باعث پیدایش استرس شود که حتی گاهی ناشی از جمع شدن وقایع کوچک می باشند.
ورزش سپری در برابر بیماریها
ورزش های گوناگون، به ویژه ورزش هایی که سبک و منظم باشد از بروز بیماریها جلوگیری می کند و گاه در درمان بیماری نقش مهمی دارد. مروری کوتاه بر آثار درمانی ورزش این نکته را ثبت می کند. مرکز مطالعات و پژوهش های فرهنگی به تشریح درمان بیماری با ورزش پرداخته است.
درمان درد مفاصل
یکی از راه های درمان دردهای مفاصل ورزش روزانه تحت نظر مربی و پزشک است. امروزه ثابت شده است که ورزش می تواند دردهای مفاصل از جمله مچ پا، زانو، کمر، دست ها، شانه و گردن را درمان کند. این ورزش ها هر روز باید تحت نظر مربی انجام شود، تا بهبودی حاصل گردد.
درمان فشار خون بالا
با انجام ورزش های معمولی همراه با رژیم غذایی و استراحت مناسب طی یک سال می توان فشار خون ماکزیم را از 17 به حدود 14 رسانید. این موضوع روشن است که ورزشکاران معمولاً دچار عوارض فشار خون نمی شوند. ورزش حتی در سنین 60 تا 80 سالگی می تواند در متعادل نگه داشتن فشار خون سهیم باشد، زیرا بر اثر ورزش، عروقی که در سطح بدن جریان دارد، انبساط می یابد و در نتیجه جریان خون افزایش فشار خون سقوط می کند. اصولاً افزایش فشار خون در افرادی که فعالیت بدنی کمتری دارند، بیشتر مشاهده می شود. بیمارانی که فشار خون دارند باید به این نکته توجه کنند.
1- انجام ورزش هایی چون پیاده روی و کوه نوردی فشار خون نا متعادل را کنترل می کند.
2- ورزش هایی مثل وزنه برداری، هل دادن وسیله سنگین، حمل بار سنگین، کوبیدن میخ به دیوار و ... این گونه فعالیت ها، باعث افزایش فشار خون می شود.
3- فعالیت ورزشی منظم و مناسب و روزانه یا حداقل 3 بار در هفته و هر بار به مدت 30 تا 45 دقیقه طی 10 هفته باعث کاهشی به میزان 15 تا 25 میلی متر جیوه فشار خون می شود.
درمان ازدیاد چربی خون
ورزش منظم و مستمر در بیمارانی که دارای چربی خون بالایی هستند، سبب می شود کلسترول و چربی مضر خون کاهش و در عوض چربی مفید خون زیاد شود. در نتیجه از آثار ناشی از ازدیاد چربی خون در بروز بیماریهای قلبی عروقی و سنگ های صفراوی جلوگیری می شود. همچنین ورزش وزن افراد چاق را پایین می آورد، کاهش وزن به کاهش چربی خون کمک زیادی می کند.
درمان دردهای قلبی و سکته قلبی
انجام ورزش های سبک طبق آمارهای جهانی نه تنها انواع دردهای قلبی پایدار و غیر پایدار را تسکین و کاهش می دهد، بلکه سبب حل شدن لخته های داخل خون شریانی قلب می شود و از بروز سکته های بعدی، ممانعت می کند. همچنین ورزش های سبک مانع از رسوب پلاکت های چربی در داخل عروق کرونر قلب یا عروق دیگر نقاط بدن می شود و در پیش گیری از بروز بیماری های قلبی و عروقی افرادی که یک بار به انفارکتوس مبتلا شده اند، دخیل است.
ورزش در بیماران قلبی
بیماران قلبی که می خواهند با ورزش کردن سلامت خود را باز یابند، به نکات زیر دقت کافی داشته باشند:
1- بیماران باید توجه داشته باشند که افزایش وزن، بالا بودن چربی های خون و استعمال دخانیات از عوامل مستعد کننده و خطر ساز بیماری های قلبی است. از این رو توصیه می شود وزن خود را متعادل نگه دارند و از چاق شدن بپرهیزند وزن مناسب را با رعایت رژیم غذایی، ورزش و در صورت لزوم تجویز دارو توسط پزشک در حد مطلوب حفظ کنند و از استعمال دخانیات بپرهیزند.
2- هیچ گاه تا یک ساعت بعد از خوردن غذا، اقدام به پیاده روی سریع و ورزش نکنند.
3- بهترین ورزش پیاده روی نسبتاً تند است. ابتدا با 2 تا 3 دقیقه شروع کنید و سپس روزانه یک تا دو دقیقه به مدت آن اضافه کنید تا به 30 تا 45 دقیقه در روز برسد.
4- شدت ورزش باید به حدی باشد که فرد احساس تنگی نفس، خستگی شدید یا درد سینه و سرگیجه نکند و در صورت بروز هر یک از حالت مذکور بلافاصله ورزش را متوقف کند و در صورت وجود درد سینه یک عدد قرص زیر زبانی نیتروگلیسیرین استفاده کرده و به پزشک مراجعه کنند.
5- بیماران قلبی باید از ورزش در آب و هوای گرم و مرطوب بپرهیزند.
6- از انجام فعالیت بدنی و ورزش هایی که زور زدن زیاد لازم دارد و حرکت چندانی صورت نمی گیرد، مثل وزنه برداری، هل دادن خودرو، شنا، دمبل زدن... پرهیزکنند.
7- در صورت بروز سرگیجه، درد سینه و یا تنگی نفس شدید، هنگام و بعد از ورزش بلافاصله به پزشک مراجعه کنند.
8- از خوردن غذاهای سنگین و چرب، قهوه و کاکائو بپرهیزند.
9- از شرکت در ورزش های مسابقه ای که فشار روحی و فیزیکی زیادی دارد، خودداری کنند.
10- در صورت ابتلا به بیماری های شایع نظیر سرما خوردگی و غیره از انجام فعالیت ورزشی تا زمان بهبودی خودداری کنند.
11- از دوش گرفتن یا شنا کردن در آب سرد و گرم خوودداری کنند.
12- بیمارانی که داروهای ضد انعقادی نظیر (وارفارین، کومادین، آسپرین) استفاده می کنند. باید از انجام فعالیت ورزشی که خطر حادثه و خونریزی دارد، خودداری کنند.
تأثیر بر بیماری دیابت(مرض قند)
امروزه ثابت شده که ورزش های مناسب برای افرادی که به دیابت مبتلا هستند و حتی انسولین نیز تزریق می کنند، بسیار مفید است و مقاومت بدن را در برابر عوارض ناشی از این بیماری بیشتر می کند. ورزش در بسیاری از اوقات همراه با رژیم غذایی مناسب باعث بهبودی و رفع بیماری می شود و بیماران نیازی به مصرف داروهای پایین آورنده قند خون پیدا نخواهند کرد.
ورزش در بیماران دیابتی
در صورتی که مبتلا به دیابت هستید، توجه به نکات زیر و رعایت آن ها بسیار کمک کننده خواهد بود.
1- افراد چاق با کم کردن وزن، در کنترل قند خون با پزشک معالج همکاری کنند.
2- ورزش به بهبود تنظیم قند خون کمک می کند و با افزایش تعداد و حساسیت گیرنده های هورمون انسولین در سطح سلول ها باعث افزایش اثر انسولین می شود. از این رو کنترل دیابت راحت تر صورت می گیرد.
3- عضلات بیماران دیابتی که لاغر شده اند، با ورزش قابل ترمیم و بازگشت به حالت اولیه است.
4- با ورزش مناسب از بروز ضایعات قلبی، عروقی، مرض قند تا حدی بکاهید.
5- بیمارانی که از قرص خوراکی ضد دیابت استفاده می کنند باید توجه داشته باشند که با ورزش ممکن است قندخون آن ها به شدت کاهش یابد، از این رو از ورزش های طولانی مدت بپرهیزند.
|